آن‌ چه‌ می‌خواهیم‌ این‌ است‌ که‌ استرس‌های‌ منفی‌ را به‌ حد اقل‌ برسانیم‌. متداول‌ترین‌ واکنش‌های‌ استرس‌ منفی‌، احساس‌ گرفتگی‌ روی‌ قفسه‌ سینه‌، تشدید ضربان‌ قلب‌، تحریک‌ پذیری‌ و حساسیت‌ زیاد، دشواری‌ در به‌ خواب‌ رفتن‌، کمی‌ تمرکز، اختلاف‌ در کار کرد معده‌، گرفتگی‌ عضلات‌ گردن‌ و ناحیة‌ شانه‌ها؛ سردرد، خشکی‌ دهان‌، عرق‌ کردن‌ کف‌ ست‌، پشت‌ درد(درد کمر) و به‌ هم فشرده‌ شدن‌ آرواره‌ها می‌باشد(2)

برای‌ مقابله‌ با استرس‌ راه‌های‌ متفاوتی‌ وجود دارد، ولی‌ مهم‌ترین‌ و رایج‌ترین‌ آن‌ها روش‌ آرام‌ سازی‌ عضلانی‌ است‌ که‌ آن‌ را آسپرین‌ رفتاری‌ نیز نامیده‌اند.(3) در این‌ روش‌ قبل‌ از هر چیز باید ابتدا گروه‌ عضلات‌ مختلف‌ بدن‌ خود را منقبض‌ کنید (حدود 10 ثانیه‌) و سپس‌ به‌ تدریج‌ آن‌ گروه‌ عضله‌ راشل‌ و منبسط‌ نمایید (حدود 20 ثانیه‌) و در لحظه‌ انقباض‌ یا انبساط‌ فقط‌ و فقط‌ به‌ احساسی‌ که‌ در عضلاتتان‌ وجود دارد توجه‌ کنید و نه‌ چیز دیگری‌. البته‌ این‌ تمرین‌ را در مکان‌ راحتی‌ در یک‌ حالت‌ دراز کشیده‌ روی‌ زمین‌ و یا بروی‌ یک‌ صندلی‌ بزرگ‌ انجام‌ دهید با تکرار و تمرین‌ مهارت‌ بیش‌تری‌ به‌ دست‌ خواهید آورد. این‌ تمرین‌ نیاز به‌ یک‌ برنامه‌ مرتب‌ دارد و فرد باید روزانه‌ حد اقل‌ دو بار و هر روز آن‌ را انجام‌ دهد.(4)

روش دیگر روش ‌آرامش خلاّق است. این روش در پنج مرحله انجام می‌گیرد. در مرحلة‌ اول در جای راحتی دراز می کشید و چشمان خود را می‌بندید و آرام تنفس می کنید و هوا را به آرامی به ریه های خود می کشید و بعد آن را به بیرون بدمید در حالی که آرام تنفس می کنید صحنة خوشایندی را در ذهن خود تصویر کنید.

در این‌ حالت‌ روی‌ عضلات‌ پای‌ چپ‌ خود متمرکز شوید و آن‌ را منقبض‌ کنید برای‌ انجام‌ این‌ کار پنجه‌ پایتان‌ را به‌ سمت‌ رویة‌ زمین‌ امتداد دهید و به‌ هر شدت‌ که‌ می‌توانید آن‌ها را بکشید و تا سه‌ شماره‌ آن‌ها را به‌ همین‌ حالت‌ نگاه‌ دارید اکنون‌ پنجه‌ خود را رها کنید و بگذارید عضلات‌ پای‌ شما در حالت‌ راحت‌ قرار گیرند و این‌ تمرین‌ را در مورد عضلات‌ پا و ساق‌ پای‌ راست‌ و عضلات‌ دست‌ و بازو نیز تکرار کنید.(5)

راه‌ آسان‌تر در خنثی‌ کردن‌ استرس‌ آن‌ است‌ که‌: 1 ـ نفس‌ آرام‌ و عمیقی‌ بکشید. 2 ـ حدود سه‌ ثانیه‌ نفس‌ را در سینه‌ نگه‌ دارید. 3 ـ وقتی‌ به‌ آرامی‌ تمام‌ نفَس‌ خود را بیرون‌ می‌دمید موج‌ آرامشی‌ در بدن‌ خود ایجاد می‌کنید می‌توانید از سر خود شروع‌ و تا پاها ادامه‌ دهید.(6)

مطلب اساسى در خصوص اضطراب ، شناختن منشأ آن و سپس راه هاى برطرف نمودن آن است .

درباره منشأ اضطراب علل مختلفى را ذکر کرده اند، اما به طور عمده خاستگاه اضطراب به عدم خودباورى وعدم اطمینان به نفس برمى گردد. عدم اطمینان به نفس موجب مى شود انسان در هر عرصه اى فراروى خود، با اضطراب و تشویش همراه شود، و نتواند مسایل و مشکلات خود را برطرف نماید و با دغدغه و نگرانى زندگى کند.راه حل مشکلات اضطراب و نگرانى ، تقویت اعتماد به نفس و خودباورى است . از این طریق انسان به آرامش مى رسد و تزلزل و نگرانى او برطرف مى شود. اعتماد به نفس با اتکا به خداوند متعال و ایمان به او و استمداد از نیروى لایزال الهى ، به قدرت نفس و آرامش خاطر انسان مى انجامد. تقویت ایمان موجب خوشبینى و امیدوارى به آینده است و میزان اعتماد به نفس و خودباورى در انسان را به درجه اى مى رساند که هر مشکل و سختى را با تدبیر از میان برمى دارد. قرآن کریم ثبات و آرامش را از آن کسانى مى داند که قلبى سرشار از ایمان داشته باشند و با یاد خدا زندگى کنند.

پی نوشت ها:

1. دکتر غلامرضا گرشاسبی‌، همراز، ص‌62

2. دکتر دبورا برایت‌، آرامش‌ اخلاق‌، ترجمة‌ مهدی‌ قراچه‌ داغی‌ و زهره‌ فتوحی‌، ص‌26.

3. دکتر غلامرضا گرشاسبی‌، همان‌، ص‌91.

4. برای‌ اطلاع‌ پبیش‌تر کتاب‌ همراز اثر دکتر غلامرضا کرشاسبی‌ جهت‌ مطالعه‌ معرفی‌ می‌شود.

5. دکتر دبورا برایت‌، آرامش‌ خلاق‌، ص‌40 ـ 60 با تلخیص‌.

6. همان‌، ص‌73.

شمار آید. با نگا  هی به آمار می توان دید که آمار طلاق بین کسانی که قبل از ازدواج ارتباط های دوستانه داشته اند بالاتر است. از طرفی آشنایی و ارتباط دختر و پسر در محیط اجتماع ، بیش تر از آن که معرفت ساز باشد، فروزندة هوس ها و معرفت سوز است. عمدتاً دیده می شود فرد آن گونه که هست، خود را نشان نمی دهد یا به سبب محبت و عشقی که ایجاد شده، نمی تواند عیوب طرف مقابل و جوانب مختلف قضیه را بسنجد . بیشتر رفتارها در آشنایی های خیابانی به شکل های تصنعی ابراز می شود.

البته قبول داریم اگر شناخت صحیحی در ازدواج باشد، آمار جدایی کم می شود، ولی چه بسا ازدواج هایی که در اقوام نزدیک انجام می شود و با آن که دو طرف از کودکی همدیگر را می شناختند، ولی بعد از ازدواج فهمیدند به درد هم نمی خورند. این ها همه گواه آن است که ارتباطات قبلی نمی تواند مشکل شناخت را حل کند، بلکه مشکل شناخت، بیش تر به آفات شناخت برمی گردد که در رأس آن ها تعلق قلبی پیدا کردن به طرف مقابل است.(2)

بهترین راه آن است که دو طرف با اطلاع خانواده و با مشورت از آنها، از همدیگر شناخت پیدا کنند. شناخت پیدا کردن لزوماً به این معنا نیست که روابط دوستانة خیابانی برقرار کنند که در بسیاری از مواقع ، هدف اصلی که شناخت باشد، نه تنها تأمین نمی شود، بلکه چه بسا شناخت کاذبی به وجود می آید که آثار آن در آینده وقتی ازدواج صورت گرفت، ظاهر می شود.

در بسیاری از مواقع ، شناخت شخصیت واقعی و رفتارها و ویژگی ها از طرف دوستان، فامیل ها خانواده ، محیط کار و... به دست می آید.

به همین خاطر ازدواج هایی که از این طریق ها صورت گرفته، کمتر به جدایی ختم شده است.

در مورد نظر اسلام باید گفت: با توجه به اهمیت ازدواج و نقش آن در سرنوشت انسان، اسلام زوجین را به بصیرت و شناخت دقیق فرا خوانده است. هرگز اسلام راضی نیست دختر و پسر بی گدار به آب زنند و چشم بسته عمل نمایند. هر عقل سلیمی حکم می کند دو نفری که یک عمر با هم زندگی می کنند، پیش از ازدواج کاملاً یکدیگر را ببینند و با هم صحبت کنند. در روایات معصومین به این مسئله توجه شده است .

شخصی در زمان پیامبر (ص) زنی را خواستگاری کرد اما گویا او را خوب ندیده بود. حضرت فرمود :

« اگر او را دیده بودی، امید سازش و تفاهم بیش تر و زندگی تان با دوام تر بود».(3) حتی در روایتی امام صادق (ع) فرمود: «اگرکسی قصد سوء استفاده نداشته باشد، می تواند به گیسوان و زیبایی های (ظاهری) زن نگاه کند».(4)

براین اساس فقها فرموده اند:  هر یک از زوجین می توانند بدن دیگری را با شرایط ذیل به منظور تحقیق ببینند:

1 – نگاه به قصد لذت نباشد؛

2 – ازدواج بستگی به این نگاه باشد؛

3 – مانعی از ازدواج این دو در میان نباشد.(5)

البته بعضی از فقها نگاه را به صورت و دست ها منحصر کرده اند.(6) بنابراین دختر و پسر پیش از ازدواج می توانند به صورت غیر مستقیم از طریق نامه یا واسطه و معرّف و به صورت مستقیم به گفتگو و دیدن ( با نظارت والدین و بزرگ ترها که در جریان امر قرار دارند) همدیگر را بشناسند، به شرط آن که حدود اسلامی رعایت شود.

پی نوشت ها :

1 – علی اصغر احمدی، روابط دختر و پسر درایران ، ص 109.

2 – مجموعه مقالات هم اندیشی، ج2، ص 489.

3 – وسائل الشیعه، ج14، ص 61.

4 – همان، ص 60.

5 – سید مسعود معصومی، احکام روابط زن و مرد، ص 187.

6 – همان، ص 188.

الف) بیان حکم شرعی: صحبت کردن مرد با زن نامحرم اگر با قصد لذت و شهوت نباشد،‌ مانعی ندارد،‌ ولى روابط دختر و پسرى که نامحرم هستند و نگاه کردن یا صحبت نمودن آن ها با قصد لذت جایز نیست. چنان که توقف نمودن و خلوت کردن آن ها در محیطى که محل رفت و آمد نیست، حرام مى باشد، اگر چه بانگاه کردن یا صحبت التذاذى همراه نباشد.

براى تنبیه و بیدارى به چند حدیث اکتفا مى‏کنیم:
امیرالمؤمنین(ع) فرمود: «الشهوات سموم قاتلات؛(1) شهوت‏ها و خواهش‏هاى نفسانى زهرهاى کشنده‏اند» و نیز فرمود: «طهروا انفسکم من دنس الشهوات تدرکوا رفیع الدرجات؛ نفس خود را از پلیدى شهوت رانى پاک سازید تا به درجه‏هاى بلند آخرت دست یابید».(2)
قال رسول اللَّه(ص): «جاهدوا انفسکم على شهواتکم تحلّ قلوبکم الحکمة؛(3) با شهوت تان مبارزه کنید تا حکمت در دل‏هاى شما وارد گردد».
یکى از نصیحت‏هاى ابلیس به حضرت موسى(ع) این بود: «لا تخل بامرأة ولا تخل بک فانه لا یخلو رجل بامرأة و لا تخلو به الا کنت صاحبه دون اصحابى؛(4) هیچ وقت با زنى خلوت نکن و (نگذار) زنى با تو خلوت کند، زیرا هر گاه مردى با زنى خلوت مى‏کند، من در کنار آن دو هستم (و آنان را وسوسه مى‏کنم).
در روایات دیگر به این تعبیرها آمده که: خلوت کردن با زنان قلب را فاسد مى‏کند.(5) علاقه به زنان از فتنه‏ها و شمشیر شیطان است.(6) زیاد صحبت کردن با زنان قلب را مى‏میراند.(7)
ب) روابط آزاد دختر و پسر، به اقتضاى غرایز خدادادی، تمایلات و روابط جنسى و آثار آن را به دنبال دارد. نظریات روانکاوى از جمله نظریة «هورنای» بر این حقیقت تأکید می کند: «در اجتماعاتى که روابط جنسى آزاد است، بسیارى از احتیاجات روانی،‌ شکل تمایلات جنسى پیدا مى کند و به صورت عطش جنسى در مى آید».

نشریه آمریکایى «ایدرز دایجست» دربارة روابط پیش از ازدواج دختران و پسران مى نویسد: «هرساله 350 هزار دختر نوجوان امریکایى در سنین 15 تا 19 سال ـ دورة دبیرستان ـ به سبب ارتباط هاى نامشروع، آبستن شده و فرزندان غیر قانونى خود را به دنیا می آورند.... این دختران با رؤیاهایى چون ازدواج با دوستان پسرشان، اتمام تحصیلات، شروع یک زندگى ایده آل و دست یابى به یک شغل مناسب،‌ به این ارتباط غیر قانونى روی مى آورند. اما بسیار زود پرده هاى سراب گونة این اوهام به کنار رفته و واقعیت زندگى روى خود را نشان مى دهد و متأسفانه، این بیدارى درست در زمانى به دست مى آید که این دختران نوجوان دیگر شانسى براى برخوردارى از یک زندگى سالم و ایده آل ندارند».

این روزنامه در ادامه علت بروز این نابهنجاری‌هاى جنسى را روابط آزاد دختر و پسر در مدارس دانسته، طى گفتگویى با تعدادى از این دختران، به نقل از یکى از آنان می‌نویسد:

«ای کاش زمان به عقب بر مى گشت! اى کاش به عنوان عضوى از خانواده در میان والدینم جای داشتم. اى کاش هنگامى که زمینه هاى ایجاد یک ارتباط نامشروع برایم فراهم شده بود، کمى هم به زندگى آینده ام مى اندیشیدم و این گونه به پایان خط نمى رسیدم».

اگر اسلام روابط آزاد دختر و پسر را منع نموده، به خاطر آثارى است که این گونه روابط به دنبال دارد. در ذیل به برخى از آن آثار که در نتیجة روابط آزاد دختر و پسر در جوامع غربى پدید آمده ، اشاره مى کنیم:

1ـ افزایش روابط جنسى نامشروع: تحقیق نشان مى دهد که آمار روابط نامشروع جنسى که ناشی از روابط آزاد دختر و پسر است،‌ در امریکا و در تمامى جامعة اروپا رو به افزایش است، به گونه اى که در سال 1993 در امریکا 50% روابط دختر و پسر به روابط جنسی تبدیل شده است.

2ـ آبستنى هاى ناخواسته: آمیزش جنسى نامشروع و افزایش آبستنى هاى غیر رسمى و زود هنگام یکى دیگر از آثار شوم روابط آزاد دختر و پسر است. آندره میشل در این باره می نویسد: «بیش از چهل درصد زنان امریکایى که پیش از بیست سالگى ازدواج مى کنند. به علت روابط آزاد پسر و دختر،‌ قبل از ازدواج حامله هستند. در نروژ 90% دخترانى که در سن کمتر از هیجده سال ازدواج مى کنند، آبستن هستند و در سوئد و آلمان نیز همین مطلب صادق است».

3ـ ازدیاد غیر قابل کنترل آمار سقط جنین:

متناسب با افزایش نرخ آبستنى هاى ناخواسته، آمار سقط جنین در کشور هاى غربى که دختر و پسر پیش از ازدواج روابط آزاد دارند رو به تزاید است. از یک میلیون زن و دختر نوجوانی که هر ساله در امریکا به طور ناخواسته باردار مى شوند، 53% فرزندان خود را سقط می کنند. این درحالى است که به علت برخى محدودیت ها که بعضى ایالات در مورد سقط جنین وضع کرده اند،‌ اکثر سقط هاى جنین گزارش نمى شود.

به ادعاى یک پزشک امریکایى که در یکى از زایشگاه هاى این کشور مشغول بوده و در مورد مشکلات محل کار خود مقاله اى نوشته است،‌ در حدود 47% از زایمان هاى تحت نظر وى مربوط به موالید نامشروع بوده است. به ادعاى وى اکثر موالید،‌ مربوط به زنان پایین تر از بیست سال مربوط به روابط آزاد دختر و پسر بوده است.

4ـ افزایش خانواده هاى تک والدینی: افزایش شمار وصلت هاى غیر رسمی،‌ باعث کاهش در میزان ازدواج را ترسیم مى کند که یکى از پیامد هاى آن افزایش تعداد خانواده هاى تک والدینى است؛ یعنى خانواده هایى که فرزندان در آن ها محکومند تنها با یکى از والدین خود زندگى کنند.

آندره میشل مى گوید: «زندگى فرزندان نامشروع در بیش از 90% موارد با مادران است. این گونه مادران که تقریباً از سوى جامعه به ویژه والدین و آشنایان خود طرد مى شوند،‌ براى گذراندن زندگى با مشکلات شدید اقتصادى و فقر و فلاکت مواجهند.

روزنامة «ایدرز ایجست» ضمن ارائة گزارشى از وضع فلاکت بار معیشتى این گونه خانواده ها، گزارش زیر را نوشته است:

«مادر این بچه – که مادام بهانة پدر مى کند – براى تأمین نیازهاى مادى خود و فرزندانش ناچار است که در دو شیفت کامل کار کند که در نتیجه، فرزند وى در مقایسه با مادران دیگر،‌ زمان کمترى را با او سپرى مى کند. این فرزند غیرقانونى در حقیقت هم از نعمت پدر و هم از نعمت مادر محروم است.

این مادر نوجوان با تأسف و تأثر مى گوید: من با این حاملگى نامشروع براى تمام عمر دخترم را از نعمت پدر محروم کردم و باید تسلى بخش اندوه فراوان این طفل باشم.

5ـ روسپیگری: پدیدة شوم روسپى گرى به ویژه در بین دختران جوانى که به طور ناخواسته صاحب فرزند نامشروع شده اند، در جوامع غربى شایع است، زیرا فرزندان ناخواسته، فرصت هاى اشتغال و تحصیل را از مادران گرفته، آنان ناچارند براى تأمین هزینه هاى زندگی و رهایى از فقر، به هر کارى رو آورند.

6ـ گسترش بیمارى هاى مقاربتی: روابط آزاد دختر و پسر، در نتیجه روابط آزاد جنسی، سکوی پرش روسپى گرى و افزایش بیمارى هاى عفونى و مقاربتى است. در این باره کافى است بدانید که: در هر 13 ثانیه یک نفر در امریکا به ویروس مهلک بیمارى ایدز مبتلا می شود. قربانیان این ویروس که عمدتاً از طریق بى بندو بارى جنسى مبتلا مى شوند، از این بیمارى عفونى هلاک مى گردند.

آنچه ذکر شد، اشاره به برخى پیامدهاى روابط آزاد دختر و پسر پیش از ازدواج است. عوارض دیگرى چون جنون،‌ عقده هاى روانی، تزاید جنایت و آدم کشى از دیگر نتایج آن روابط است.

به این ترتیب روشن شد که چرا اسلام روابط آزاد دختر و پسر و نگاه و صحبت هاى التذاذی آنان را حرام و ممنوع ساخته است.

آمار و نقل قول ها عمدتاً از کتاب مجموعه مقالات دفاع از حقوق زنان، ‌تدوین دفتر مطالعات و تحقیقات زنان از صفحة 60 تا 72 برداشت شده است. در این موضوع مى توانید کتاب هاى زیر را مطالعه کنید:

1ـ جامعه شناسى خانواده،‌ از دکتر شهلا اعزازی.

2ـ سیماى زن در جهان ـ امریکا، از مرکز امور مشارکت زنان ریاست جمهوری.

3ـ درّ و صدف، از محمد شجاعی، انتشارات محیی، شهرری.

پى نوشت‏ها:
1. غررالحکم، ج 1، ص 30.
2. همان، ج 2، ص 472.
3. مجموعه ورام، ج 2، ص 122.
4. بحارالانوار، ج 69، ص 197.
5. بحارالانوار، ج 1، ص 203.
6. همان، ج 2، ص 107.
7. همان، ص 128.

1ـ درصورت امکان دراولین فرصت ازدواج کنید، چون ازدواج به نیازهای عاطفی شما پاسخ مثبت می دهد.

2ـ یکی دیگر از شیوه های برخورد، جایگزین کردن یک رشته فعالیت های ذوقی، هنری، فکری و عملی است تا بتواند فکرتان را از دوستتان منصرف نماید.

3ـ به فعالیت های ورزشی اهمیّت دهید، چون این نوع فعالیت ها، دریچه ای برای خروج فشارهای ناشی از تراکم انرژی انباشتة شما محسوب می شود.

4ـ به این نکته توجه داشته باشید که دوستی ها معمولاً در معرض آفت است. کمتر اتفاق می افتد که رفاقت دو دوست تا آخر عمر پایدار بماند. عواملی مانند شغل یا تحصیل و یا بیماری بین دوستان جدایی می اندازد. این امر طبیعی و اجتناب ناپذیر است. با مسائل باید واقع بینانه برخورد کرد.

5ـ اوقات فراغت را با کارهای متنوع پر کنید تا کم تر به دوستتان فکر کنید.

با ایجاد اشتغال فکری و ذهنی یا بدنی و فیزیکی از بیکاری اجتناب کنید. با مشغول ساختن خویش به مطالعه کتابهای درسی و غیر درسی، فکری و استدلالی مانند ریاضیات، فلسفه و منطق، یا مطالعه کتابهای ادبی(شعرو داستان) همچنین با حفظ آیات قرآن یا اشعار مفید، ذهن خود را از آن «سوژه» منحرف سازید. پرداختن به کارهای بدنی و فیزیکی به خصوص ورزشهای پرجنب و جوش و دسته جمعی مثل فوتبال، والیبال، پیاده روی و کوهنوردی به صورت تیمی و یا شرکت در مجامع عمومی نظیر کلاسهای علمی و آموزشی، دینی و مذهبی، هنری و ادبی، راهکارهای مفیدی هستند برای فراموشی تدریجی آن سوژه.

6ـ طریق مهم فراموشی دوستتان، جایگزین کردن عشق حقیقی (که عشق به خدا است) به جای عشق مجازی می باشد. جز خدا هیچ موجودی قابلیت معشوق بودن را ندارد. معشوق مجازی (غیر خدا) هر کس باشد، خالی از عیب و نقص نیست. پس باید عاشق کسی شد که فنا ناپذیر و ابدی و صاحب همة کمالات است، او پروردگار است.

اگر انسان عشق به خدا داشته باشد، دیگر گمشده ای ندارد و دچار اضطراب و نگرانی نخواهد شد، چون احساس می کند تکیه گاه مطمئنی دارد. رابطة خود را با خدا زیاد کنید و با دعاها و عبادت ها و تلاوت قرآن با خدا ارتباط داشته باشید تا احساس آرامش کنید.

7- از تنهایی پر هیز کنید.

شیطان در تنهایی بسیاری افراد به خصوص جوانان، همدم آنان است و با حضور فعال و وسوسه انگیز خویش در ذهن و خیالشان آنان را اسیر و گرفتار دام خویش می‌سازد، از این رو باید از هر گونه تنهایی، در هنگام خوابیدن، درس خواندن و مطالعه کردن، در جایی ماندن و قدم زدن و به طور کلی هر گونه تنهایی دوری کنید.

 8- از حق تعالی و اولیای الهی استمداد بطلبید.

یکی از موثرترین راهها یاری جستن از حق تعالی و درخواست فروتنانه و عاجزانه از او و توسل به اولیای الهی علیه السلام به خصوص توسل و ارتباط قلبی با حضرت بقیه ا...(ارواحنا فداه) است که می توانی این مشکل و هر مشکل دیگری را با آن حل کنی.

9- خدا را یاد کنید.

اشتغال ذهن به امری واهی و غیر مقدس از وسوسه های شیطان است. برای رفع وسوسه‌های شیطان و دور ساختن او از ذهن و وهم، در روایات منقول از معصومین(علیهم السلام) دستورهایی رسیده است که در زیر به ذکر یک دستور بسنده می کنیم:

مردی نزد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) از وسوسه شیطان شکایت کرد که ذهن او را به امری مشغول می‌سازد. حضرت فرمود: مکرر بگو: « توکلت علی الحی الذی لایموت، والحمدلله الذی لم یتخذ ولداً، ولم یکن له شریک فی الملک، و لم یکن له ولیٌ من الذل و کبره تکبیراً» آن مرد پس از مدتی خدمت پیامبر(ص) رسید و عرض کرد: به دستور شما عمل کردم، خداوند وسوسه مرا برطرف کرد. (3)

10- تجزیه و تحلیل کارکردها:

دادگاهی در درون خویش تشکیل دهید و با خود به استدلال و تجزیه و تحلیل عملکردهای خویش بپردازید. از خویش بپرسید:! آیا به خداوندی که هر لحظه با تو است و در کنار تو و آفریننده تمام زیبایی هاست و هیچ نقص و کمبودی ندارد، این گونه شیفته شده ای؟ او که خالق تو است و به تو همه نعمت ها را ارزانی داشته و هیچ لحظه‌ای از تو غایب نیست و هیچ نقص و رنجوری بر او عارض نمی‌شود.

پاسخی که تنظیم شده است بر این اساس که آن شخص مورد علاقه تان پسری باشد که علاقه شدید به او یافتید . اما چنانچه این گونه نباشد ، برخی از موراد ذکر شده می تواند حذف شود.

ارسال پرسش ها به صورت دقیق تر ما را در ارائه پاسخ های دقیق و کامل تر یاری می دهد.

پی نوشت ها:

1. نهج البلاغه قصار 268

2. دکتر محمد رضا شرفی، دنیای نوجوان، ص 131.

3. میزان الحکمه ج4 ص3526